روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید یک نوع بیماری التهابی ریشه دار است که اکثر مواقع، مفاصل را تحت تأثیر قرار می‌دهد. به طور کلی برای سوال روماتیسم مفصلی چیست باید این‌گونه جواب داد که این بیماری سیستم ایمنی بدن را به طور نادرست برای حمله به مفاصل تحریک می‌کند و باعث ورم و آسیب به یک مفصل یا به بافت‌های مفصلی می‌شود.
به طور کامل علت ایجاد روماتوئید آرتریت هنوز مشخص نشده است. اما برخی از عوامل در ایجاد این بیماری نقش دارند که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
روماتیسم مفصلی چیست؟
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یک بیماری سیستمیک و مزمن است. روماتیسم مفصلی باعث تخریب غضروف و ایجاد ضایعات استخوانی می‌شود. این بیماری معمولا در سنین ۳۰ تا ۵۰ سالگی بروز می‌کند و در زنان شایع‌تر است.
این عارضه یک بیماری خودایمنی محسوب می شود. بیماری روماتیسم مفصلی باعث التهاب، درد و تورم مفاصل بدن فرد می‌شود. التهاب باعث می‌شود حرکت مفاصل محدود شود.خشکی مفاصل موقع صبح در این بیماری رایج است. رماتیسم مفصلی معمولا متداول بوده و اگر معالجه نشود در مدت زمان زیاد التهاب به وجود آمده از آرتریت روماتوئید می‌تواند به مفصلها آسیب برساند و باعث تخریب مفصل شود.
آرتریت بصورت قرینه است، یعنی اگر یک زانو یا دست درگیر باشد، به احتمال زیاد طرف مقابل نیز درگیر می شود. در برخی افراد، بیماری از شدت کمی برخوردار بوده و با حداقل ضایعات مفصلی، در مدتی کوتاه همراه میباشد، ولی در برخی دیگر ضایعات پیشرونده و مزمن، به صورت پلی آرتریت میباشد و باعث اختلال در عملکرد مفاصل می‌شود.
نشانه‌های روماتیسم مفصلی
- درد در مفاصل
- التهاب و قرمزی مفاصل
- سختی مفاصل
- خستگی و بی‌حالی
- افزایش دمای بدن
درد مفصل: درد مفصل مخصوصا در صبح یا بعد از استراحت، یکی از علائم اصلی روماتیسم مفصلی است. این درد معمولاً به صورت نقطه‌ای و همزمان در چند مفصل احساس می‌شود.
التهاب و قرمزی مفصل: مفاصل آلوده به این نوع رماتیسم متورم و ملتهب می‌شوند. این التهاب می‌تواند باعث درد، سفتی و کاهش قدرت حرکت مفصل شود.
خستگی و بی‌حالی: فرد مبتلا به روماتیسم مفصلی ممکن است احساس خستگی زیاد، بی‌حالی و در نتیجه کاهش فعالیت بدنی داشته باشند.
افزایش دمای بدن: در بعضی موارد، بیماران مبتلا می‌توانند دمای بالای بدن یا تب را در بعضی مواقع تجربه کنند.
بیماری شروع آهسته یا ناگهانی دارد و با علائم درد، تورم، گرمی، محدودیت حرکت و خشکی صبحگاهی مفاصل همراه است. درد مفاصل با استراحت و بی‌حرکتی تشدید شده و به مرور زمان در طی روز و با کار کردن و فعالیت آرام تسکین پیدا می‌کند. التهاب مفصل به مرور زمان باعث تخریب غضروف مفصلی و ساییدگی استخوان و به دنبال آن تغییر شکل مفصل می‌شود.
در بیماری آرتریت، بیشتر مفاصل انگشتان و کف دست، مچ دست، آرنج دست، پا، مچ پا و گاهی اوقات مهره‌های گردنی درگیر می‌شوند. بیماران ممکن است علائم خارج مفصلی (سیستمیک) مانند تب، ضعف، خستگی زودرس، بی‌اشتهایی، کاهش وزن و برآمدگی‌های زیر پوست به نام ندول یا گره‌های روماتوئید داشته باشند. گاهی نیز درگیری عروق و اعصاب پوست یا سایر اعضای بدن مثل کلیه، ریه، طحال، کبد و… و درگیری چشمی و خونی دیده می‌شود.
راه‌های درمانی روماتیسم مفصلی و تشخیص آن
تشخیص روماتوئید آرتریت، معاینه فیزیکی و آزمایشاتی انجام می‌شود. برخی از آزمایشات مربوط به این بیماری شامل آزمایشات خون مثل آزمایش ESR و آنتی‌بادی‌های روماتوئید (RF) است و همچنین برخی از آزمایشات تصویربرداری مانند آندوسکوپی و سونوگرافی مفاصل نیز ممکن است برای تشخیص تغییرات مفصلی مورد استفاده قرار بگیرد. میانگین تاخیر در شروع بیماری تا تشخیص آن ۹ماه میباشد. این مورد، اکثر مواقع مربوط به هویت غیر اختصاصی علامت‌های اولیه است. آرتریت روماتوئید، به آسانی در افرادی که دارای بیماری ثابت تیپیک هستند، تشخیص داده می‌شود. در بیشتر مبتلایان، طی ۱ تا ۲ سال پس از شروع آن دیده می‌شوند.
منظور از درمان این بیماری کاهش درد و ورم، کاهش یا توقف تخریب مفاصل و بهتر کردن کیفیت زندگی فرد است.
داروهای ضدالتهابی مانند انواع کورتون‌ها، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی و داروهای غیراستروئیدی برای درمان روماتیسم استفاده می‌شوند.
درمان روماتوئید آرتریت اکثرا ۳ جنبه درمانی دارد.
- درمان دارویی ممکن است شامل مسکن‌های ضد روماتیسمی، داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی و داروهای مهارکننده سیستم ایمنی باشد. برخی بیماران با شدید شدن علائم ممکن است به داروهای کورتیکواستروئیدها نیز نیاز داشته باشند.
- به جز درمان دارویی، از درمان غیردارویی نیز می‌تواند استفاده کرد . فیزیوتراپی و تمرینات منظم و مداوم مفاصل، استراحت کافی و مناسب، تغییر در رژیم غذایی به عنوان مثال مصرف غذاهای ضد التهاب مثل ماهی و روغن آووکادو از جمله روش‌های غیردارویی درمان روماتیسم مفصلی هستند.
- عمل جراحی می‌تواند در برخی موارد برای درمانی روماتوئید آرتریت توصیه شود. یکی از متداول ترین جراحی‌های مورد استفاده برای روماتوئید آرتریت، جراحی تعویض مفصل است. در این روش، از مفصل مصنوعی یا پروتز استفاده می‌شود.
در برخی موارد می‌توان به جای جراحی تعویض مفصل از موارد دیگر نیز استفاده کرد یکی از این روش‌ها جراحی مفصلی آرتروسکوپی و استفاده از فناوری های پیشرفته مانند لیزر است که در درمان روماتیسم مفصلی به کار گرفته می‌شود.
چند نکته تغذیه ای
* کاهش دریافت کالری، باعث کاهش علائم مفصلی می گردد.
* مصرف ماهی و دانه های خوراکی مثل گندم و سویا که غنی از اسیدهای چرب امگا ۳ می باشند، باعث کاهش درد مفصلی می گردد.
* چای سبز،فلفل شیرین، انگور قرمز و آنتی اکسیدان هایی مانند مس، منیزیم و پتاسیم در درمان روماتیسم بسیار مفیدند.
* روغن زیتون خاصیت ضد التهابی دارد.
توصیه‌ها
– بیماران از انجام فعالیت‌های روزانه به صورت ناگهانی و شدید و در مدت کوتاه خودداری کنند
– از حمل اجسام سنگین در حالتی که به خصوص مچ دست خم می‌شود، پرهیز نمایند.
– بایستی سعی شود به جای وارد کردن فشار به یک مفصل، آن را بین تعدادی از مفاصل توزیع کنند.
– بیماران باید تقسیم مناسب فعالیت روزانه، ورزش منظم و اصولی و استراحت در بین فواصل کاری را رعایت کنند.
– ایجاد تعادل بین میزان فعالیت و استراحت، کاهش استرس‌های روانی و استفاده از یک رژیم غذایی سالم
نتایج چند تحقیق در مورد روماتیسم
اثر ضد روماتیسمی زردچوبه
یک بررسی جدید نشان می‌دهد که زردچوبه و مکمل‌های غذایی آن ممکن است به پیشگیری و درمان برخی بیماری‌های استخوانی کمک کنند.
ریشه زردچوبه در طب سنتی آسیا برای قرن‌ها به عنوان درمانی برای التهاب مفاصل یا آرتریت کاربرد داشته است.
امروزه مکمل‌های غذایی حاوی زردچوبه با نام کورکومین (curcumin) در بازار موجود است.
تصور می‌شود این ماده نیز دارای خواص ضدالتهابی باشد.
فایده روغن کبد ماهی برای روماتیسم مفصلی
پژوهشگران به این گروه از بیماران توصیه می کنند برای بهبود علایم بیماری های مفصلی و کاهش مصرف داروهای مسکن ، به طور منظم روغن ماهی و یا کپسول روغن کبد ماهی را مصرف کنند.
یکی دیگر از اثرات خوب شیر دادن به نوزاد
بر اساس تحقیقات انجام شده احتمال ابتلا به روماتیسم مفصلی در زنانی که به کودکان خود شیر می‌دهند کمتر از سایر زنان است.
زنانی که بین یک تا دو سال به فرزندشان شیر داده‌اند، تا ۳۰ درصد کمتر از سایرین به روماتیسم مفصلی مبتلا می‌شوند.
سوالات متداول
رماتیسم مفصلی چیست؟
روماتیسم مفصلی به عنوان یک اختلال ایمنی با معنا شناخته شده است، به طوری که سیستم ایمنی بدن خود را به عنوان یک تهدید شناخته و به مفاصل حمله می‌کند، این باعث ایجاد التهاب و آسیب در مفصل می‌شود.
علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
علائم روماتیسم مفصلی شامل درد، تورم، سفتی و سختی مفصلها، احساس خستگی، تب و استفراغ میباشد. در صورت مشاهده هر یک از این علائم، پیشنهاد می‌شود به پزشک مراجعه و با بررسی و تشخیص دقیق، درمان مناسب واگذار شود.
چه عواملی باعث بروز رماتیسم مفصلی می‌شوند؟
عوامل متعددی می‌توانند باعث بروز رماتیسم مفصلی شوند. ژنتیک بازیگر مهمی در بروز رماتیسم مفصلی است. عوامل زیستی نیز مانند عفونت‌ها و ویروس‌ها می‌توانند بازتاب داشته و عوارض رماتیسم مفصلی را ایجاد کنند. همچنین عوامل محیطی نظیر سطوح بالای استرس، آلودگی هوا، مواد شیمیایی و سیگار هم می‌توانند باعث بروز رماتیسم مفصلی شوند.