استفاده از پروتز یک روش موثر برای جبران نقص‌های فیزیکی یا جمالی در بدن انسان می‌باشند. انواع پروتزهای مختلفی وجود دارند که بر اساس نیاز و نوع نقص مورد استفاده قرار می‌گیرند. انواع پروتزها شامل پروتزهای پستان، پروتزهای لیمبیک، پروتزهای دندانی، پروتزهای استخوانی و غیره می‌شود. هدف استفاده از پروتزها بهبود کیفیت زندگی فرد، از طریق ایجاد ظاهری طبیعی و کمک به افزایش اعتماد به نفس میباشد. از طرف دیگر، پروتزها به عنوان راهکاری موثر در پیشگیری از عوارض جانبی و ناتوانی‌های ناشی از نقص‌های فیزیکی عمل می‌کنند.
انواع پروتز
پروتزها اندام های مصنوعی هستند که جایگزین اندام های از دست رفته یا آسیب دیده بدن انسان می شوند. این اندام ها از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک، سیلیکون و کامپوزیت ساخته می شوند و می توانند به صورت مکانیکی، الکترونیکی یا هیدرولیکی عمل کنند.
پروتزها انواع مختلفی دارند که هر کدام برای جایگزینی یک اندام خاص یا رفع یک نقص خاص طراحی شده اند. در اینجا به طور خلاصه به برخی از رایج ترین انواع پروتزها اشاره می کنیم:
۱. پروتزهای اندام های فوقانی:
- پروتز دست: این نوع پروتز برای جایگزینی تمام یا بخشی از دست، از جمله انگشتان، مچ دست و ساعد استفاده می شود. پروتزهای دست می توانند مکانیکی، الکترونیکی یا ترکیبی از هر دو باشند و عملکردهای مختلفی مانند گرفتن، رها کردن، چرخاندن و حس لامسه را ارائه دهند.
- پروتز بازو: این نوع پروتز برای جایگزینی تمام یا بخشی از بازو، از جمله آرنج، شانه و تیغه شانه استفاده می شود. پروتزهای بازو می توانند مکانیکی، الکترونیکی یا ترکیبی از هر دو باشند و عملکردهای مختلفی مانند خم شدن، صاف شدن، چرخش و بلند کردن اشیاء را ارائه دهند.
۲. پروتزهای اندام های تحتانی:
- پروتز پا: این نوع پروتز برای جایگزینی تمام یا بخشی از پا، از جمله مچ پا، ساق پا و ران استفاده می شود. پروتزهای پا می توانند مکانیکی، الکترونیکی یا ترکیبی از هر دو باشند و عملکردهای مختلفی مانند راه رفتن، دویدن، پریدن و زانو زدن را ارائه دهند.
- پروتز زانو: این نوع پروتز برای جایگزینی مفصل زانو استفاده می شود. پروتزهای زانو می توانند مکانیکی، الکترونیکی یا ترکیبی از هر دو باشند و عملکردهای مختلفی مانند خم شدن، صاف شدن و قفل شدن در زوایای مختلف را ارائه دهند. همچنین پروتز بالا زانو از زیرمجموعه‌های این بخش است.
۳. پروتزهای سینه:
پروتزهای سینه برای جایگزینی یا بازسازی بافت سینه بعد از عمل جراحی ماستکتومی یا سایر جراحی های مربوط به سینه استفاده می شوند. پروتزهای سینه از سیلیکون یا آب نمک پر شده و در اندازه ها و شکل های مختلف موجود هستند.
۴. پروتزهای جمجمه و صورت:
پروتزهای جمجمه و صورت برای جایگزینی استخوان ها و بافت های از دست رفته در اثر جراحت، تومور یا سایر بیماری ها استفاده می شوند. این پروتزها از مواد مختلفی مانند سیلیکون، فلز و کامپوزیت ساخته می شوند و می توانند به صورت سفارشی برای هر فرد طراحی و ساخته شوند.
۵. پروتزهای چشمی:
پروتزهای چشمی برای جایگزینی چشم از دست رفته استفاده می شوند. این پروتزها از مواد مختلفی مانند شیشه، پلاستیک و اکریلیک ساخته می شوند و می توانند به صورت سفارشی برای هر فرد با توجه به رنگ چشم، اندازه و شکل چشم طراحی و ساخته شوند.
۶. پروتزهای گوش:
پروتزهای گوش برای جایگزینی تمام یا بخشی از گوش خارجی استفاده می شوند. این پروتزها از مواد مختلفی مانند سیلیکون، پلاستیک و رزین ساخته می شوند و می توانند به صورت سفارشی برای هر فرد با توجه به شکل و رنگ گوش طراحی و ساخته شوند.
انتخاب نوع پروتز مناسب:
انتخاب نوع پروتز مناسب در میان انواع پروتزهای مختلغ، به عوامل مختلفی مانند محل و شدت نقص، سبک زندگی فرد، نیازهای شغلی و ترجیحات شخصی او بستگی دارد. متخصص ارتوپدی یا ارتوپدی فنی با معاینه فرد و بررسی شرایط او، به او در انتخاب پروتز مناسب کمک می کند.
مراقبت از پروتز:
پروتزها باید به طور مرتب تمیز و نگهداری شوند تا عمر مفید آنها افزایش یابد و از بروز عفونت جلوگیری شود. دستورالعمل های مربوط به مراقبت از هر نوع پروتز را باید از متخصص ارتوپدی یا ارتوپدی فنی دریافت کرد.
سوالات متداول
پروتز چیست؟
پروتز وسیله ای است که جایگزین اندام یا بخش از دست رفته یا آسیب دیده بدن انسان می شود. پروتزها از مواد مختلفی مانند فلز، پلاستیک، سیلیکون و کامپوزیت ساخته می شوند و می توانند به صورت مکانیکی، الکترونیکی یا هیدرولیکی عمل کنند.
چه کسانی به پروتز نیاز دارند؟
افرادی که به دلیل جراحت، بیماری یا نقص مادرزادی یک اندام یا بخش از بدن خود را از دست داده اند یا آسیب دیده اند، می توانند از پروتز استفاده کنند.
مراحل تهیه پروتز چیست؟
مراحل تهیه پروتز به طور کلی شامل موارد زیر است:
- معاینه: متخصص ارتوپدی یا ارتوپدی فنی فرد را معاینه می کند و سابقه پزشکی او را بررسی می کند تا نیازها و انتظارات او را به طور کامل درک کند.
- قالب گیری: از عضو باقی مانده یا محل مورد نظر قالب گیری می شود تا شکل دقیق آن برای ساخت پروتز ثبت شود.
- انتخاب پروتز: متخصص با توجه به نیازها و شرایط فرد، نوع مناسب پروتز را انتخاب می کند.
- ساخت پروتز: پروتز با توجه به قالب و مشخصات انتخاب شده ساخته می شود.
- تنظیم و آموزش: پروتز بر روی بدن فرد تنظیم می شود و نحوه استفاده و مراقبت از آن به او آموزش داده می شود.
هزینه پروتز چقدر است؟
هزینه پروتز به عوامل مختلفی مانند نوع پروتز، مواد استفاده شده، پیچیدگی ساخت و محل سکونت شما بستگی دارد. به طور کلی، قیمت پروتزها در ایران می تواند از چند میلیون تومان تا ده‌ها میلیون تومان متغیر باشد.
آیا بیمه هزینه پروتز را پوشش می دهد؟
بله، برخی از بیمه های پایه و تکمیلی بخشی از هزینه پروتز را تحت پوشش قرار می دهند. برای اطلاع دقیق از پوشش بیمه، باید با شرکت بیمه خود تماس بگیرید.