گز گز دست یا پارستزی، حالتی است که در آن فرد احساس سوزن‌سوزن‌شدن، خواب‌رفتگی یا بی‌حسی در دست‌های خود می‌کند. این حالت به طور معمول به دلیل فشردگی یا آسیب به اعصاب دست ایجاد می‌شود و می‌تواند موقتی یا مزمن باشد. عواملی همچون نشستن یا خوابیدن در وضعیت نامناسب، استفاده مکرر از دست‌ها، یا بیماری‌هایی مانند دیابت و سندروم تونل کارپال می‌توانند موجب گز گز کردن دست شوند. درحالی‌که این احساسات ممکن است نگران‌کننده به نظر برسند، در بسیاری از موارد ناشی از علل بی‌ضرری هستند و با تغییرات ساده در سبک زندگی و درمان‌های خانگی بهبود می‌یابند. بااین‌حال، در برخی موارد ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشد که نیاز به بررسی و درمان پزشکی دارد.
خواب رفتگی، بی‌حسی یا گز گز دست نشانه چیست؟
خواب‌رفتگی، بی‌حسی یا گز گز دست ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد که برخی از آنها عبارت‌اند از:
- فشردگی اعصاب: یکی از شایع‌ترین دلایل گز گز دست، فشردگی اعصاب است. این فشردگی ممکن است به دلیل نشستن یا خوابیدن در وضعیت نامناسب، استفاده بیش از حد از دست‌ها در فعالیت‌های تکراری، یا حتی فشار از سوی تومورهای خوش‌خیم و بدخیم باشد.
- سندروم تونل کارپال: این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که عصب میانی دست که از تونل کارپ می‌گذرد، فشرده می‌شود. این سندروم می‌تواند به علت استفاده مکرر از دست‌ها در فعالیت‌هایی مانند تایپ‌کردن، کار با ابزارهای دستی یا حتی نواختن موسیقی به وجود آید.
- دیابت: افراد مبتلا به دیابت ممکن است دچار نوروپاتی محیطی شوند که به دلیل آسیب به اعصاب محیطی و می‌تواند منجر به گز گز و بی‌حسی در دست‌ها و پاها شود.
- کمبود ویتامین: کمبود ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B12، می‌تواند منجر به آسیب اعصاب و ایجاد علائمی مانند گز گز دست‌ها شود. در موارد شدید، این کمبودها ممکن است به مشکلات عصبی جدی‌تری منجر شوند.
- برخی از بیماری‌ها: برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های کلیوی، کبدی، و بیماری‌های خودایمنی نیز می‌توانند موجب خواب‌رفتگی و بی‌حسی دست‌ها شوند.
- عوارض دارویی: برخی داروها، به‌ویژه داروهای ضدسرطان و ضدتشنج، ممکن است به‌عنوان عوارض جانبی به اعصاب آسیب برسانند و موجب گز گز کردن دست‌ها شوند. تغییر یا تنظیم دوز داروها با نظر پزشک ممکن است ضروری باشد.
- عوامل محیطی: تماس مداوم با مواد شیمیایی، سردی هوا، یا ارتعاشات ناشی از ابزارهای کار می‌تواند منجر به فشردگی اعصاب و گز گز دست‌ها شود.
در نهایت، تشخیص دقیق علت گز گز دست نیاز به بررسی دقیق پزشکی و ممکن است شامل انجام آزمایش‌ها و تست‌های تصویربرداری مانند MRI و الکترومیوگرافی (EMG) باشد. اگر این علائم به‌صورت مداوم یا با شدت زیاد رخ دهند، مراجعه به پزشک ضروری است تا علل زمینه‌ای تشخیص‌داده‌شده و درمان مناسب آغاز شود.
آیا گز گز دست مشکلی جدی و خطرناک است؟
گز گز دست به طور معمول نشانه‌ای از یک مشکل موقت و قابل‌حل است، اما در برخی موارد می‌تواند به مشکلات جدی‌تر و خطرناک‌تری اشاره داشته باشد که نیاز به توجه پزشکی دارند. در اینجا به برخی از دلایل جدی گز گز دست اشاره می‌کنیم:
- بیماری‌های اعصاب محیطی: اختلالات مانند سندروم تونل کارپال یا نوروپاتی محیطی می‌توانند نشانه‌های اولیه‌ای مانند گز گز دست داشته باشند. درصورتی‌که این علائم نادیده گرفته شوند، ممکن است به آسیب دائمی به اعصاب و کاهش عملکرد دست منجر شوند.
- بیماری‌های سیستمیک: بیماری‌های مزمن مانند دیابت، نارسایی کلیه، و بیماری‌های خودایمنی می‌توانند به نوروپاتی محیطی منجر شوند. این شرایط می‌توانند با عدم کنترل مناسب، باعث آسیب جدی به اعصاب و سایر اعضای بدن شوند.
- مشکلات عروقی: برخی از مشکلات عروقی مانند انسداد عروق خونی، می‌تواند منجر به کاهش جریان خون به دست‌ها و در نتیجه گز گز و بی‌حسی شوند. این وضعیت‌ها ممکن است به لخته‌های خونی یا سایر مشکلات قلبی عروقی مرتبط باشند که نیاز به درمان فوری دارند.
- اختلالات مغزی و نخاعی: برخی از مشکلات مغزی و نخاعی مانند ام‌اس (مولتیپل اسکلروزیس)، آسیب‌های نخاعی یا تومورها می‌توانند موجب علائمی مانند گز گز دست‌ها شوند. این شرایطبه طور معمول نیاز به بررسی و درمان تخصصی دارند.
درصورتی‌که گز گز دست به‌صورت مداوم، شدید یا همراه با علائم دیگری مانند ضعف عضلانی، کاهش حس، یا مشکلات حرکتی همراه باشد، لازم است به پزشک مراجعه شود. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب می‌تواند از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری کند و کیفیت زندگی فرد را بهبود بخشد.
درمان گز گز کردن دست
درمان گز گز دست بستگی به علت اصلی آن دارد. ابتدا باید علت زمینه‌ای این حالت تشخیص داده شود تا بتوان درمان مناسبی ارائه داد. در اینجا به برخی از روش‌های درمانی رایج اشاره می‌کنیم:
تغییرات سبک زندگی
گاهی برای بهبود گز گز دست به درمان جدی‌ای نیاز نداریم و فقط لازم است کمی سبک زندگی خود را تغییر دهیم. برخی از تغییراتی که می‌توانیم اعمال کنیم عبارت‌اند از:
- استراحت و تغییر وضعیت: استراحت کافی و تغییر وضعیت در هنگام کار می‌تواند به کاهش فشار روی عصب‌ها کمک کند.
- استفاده از ابزارهای حمایتی: استفاده از مچ‌بند یا اسپلینت می‌تواند به کاهش فشار روی عصب‌ها و تسکین علائم کمک کند.
درمان های دارویی
بسته به شرایط و علائم بیمار، داروهای مختلفی ممکن است برای گز گز دست تجویز شوند. برخی از انواع این داروها عبارت‌اند از:
- داروهای ضدالتهاب: مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند.
- داروهای ضددرد: در صورت وجود درد شدید، ممکن است نیاز به داروهای قوی‌تری مانند گاباپنتین یا پرگابالین باشد که برای درمان دردهای عصبی تجویز می‌شوند.
- ویتامین‌ها و مکمل‌ها: اگر گز گز دست به دلیل کمبود ویتامین B12 یا سایر ویتامین‌ها باشد، مصرف مکمل‌های ویتامینی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
فیزیوتراپی
از دیگر روش‌های برطرف‌کردن گز گز دست، فیزیوتراپی به تجویز پزشک است. در جلسات فیزیوتراپی اقداماتی نظیر زیر انجام می‌شود:
- تمرینات تقویتی: انجام تمرینات فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بهبود گردش خون در دست‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند.
- تکنیک‌های درمانی: استفاده از تکنیک‌های ماساژ، اولتراسوند، و تحریک الکتریکی عصب‌ها می‌تواند به تسکین علائم و بهبود عملکرد دست‌ها کمک کند.
درمان های پزشکی
زمانی که هیچ‌یک از درمان‌های بالا جواب ندهد یا گز گز کردن دست به دلیل آسیب شدید باشد، ناچار به استفاده از درمان‌های جدی‌تر هستیم مانند:
- تزریق کورتیکواستروئید: در مواردی که التهاب شدید باشد، تزریق کورتیکواستروئید به ناحیه متأثر می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند.
- عمل جراحی: در صورت فشردگی شدید عصب‌ها، مانند سندروم تونل کارپال، ممکن است نیاز به جراحی برای آزادکردن عصب‌ها باشد.
درمان های جایگزین
این درمان‌ها چندان تأیید شده نیستند؛ ولی هنوز برخی افراد به آن معتقدند. برخی از این درمان‌ها در ادامه معرفی شده‌اند:
- طب سوزنی: برخی افراد ممکن است از طب سوزنی برای تسکین علائم گز گز دست بهره ببرند.
- درمان‌های گیاهی: استفاده از برخی گیاهان دارویی با نظر پزشک می‌تواند به بهبود علائم کمک کند.
در نهایت، برای تشخیص دقیق و درمان مناسب گز گز دست، مشاوره با یک پزشک متخصص ضروری است. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی، انجام آزمایش‌ها و تست‌های تصویربرداری، می‌تواند علت اصلی را شناسایی کرده و برنامه درمانی مناسب را توصیه کند.
درمان خانگی گز گز دست
درمان خانگی می‌تواند در بسیاری از موارد به تسکین علائم گز گز دست کمک کند. این روش‌ها به طور معمول به‌عنوان تکمیل‌کننده درمان‌های پزشکی استفاده می‌شوند و می‌توانند به بهبود کیفیت زندگی فرد کمک کنند. در اینجا به برخی از روش‌های درمان خانگی اشاره می‌کنیم:
- استفاده از کمپرس سرد و گرم: استفاده از کمپرس سرد به مدت ۱۵-۲۰ دقیقه می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند. پس از کاهش التهاب اولیه، استفاده از کمپرس گرم می‌تواند به بهبود جریان خون و تسکین درد و گز گز کمک کند.
- تمرینات کششی و تقویتی: انجام تمرینات کششی منظم می‌تواند به افزایش انعطاف‌پذیری عضلات و کاهش فشار روی عصب‌ها کمک کند. تقویت عضلات دست و مچ با تمرینات ساده نیز می‌تواند به بهبود عملکرد دست‌ها کمک کند.
- ماساژ: ماساژ ملایم دست‌ها و مچ‌ها با روغن‌های طبیعی می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش تنش عضلانی کمک کند.
- استفاده از گیاهان دارویی: مصرف زنجبیل به دلیل خواص ضدالتهابی آن می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین علائم کمک کند. علاوه‌برآن، زردچوبه نیز دارای خواص ضدالتهابی است و می‌تواند به بهبود علائم گز گز دست کمک کند.
- تغییرات سبک زندگی: اطمینان از استراحت کافی و جلوگیری از استفاده بیش از حد از دست‌ها می‌تواند به کاهش علائم کمک کند. همچنین، تغییر وضعیت‌های نشستن و خوابیدن به وضعیت‌هایی که فشار کمتری روی عصب‌ها وارد می‌کنند، می‌تواند مؤثر باشد.
- آب‌درمانی: گرفتن حمام گرم می‌تواند به تسکین علائم و کاهش تنش عضلانی کمک کند. همچنین، استفاده از آب گرم و نمک اپسوم نیز می‌تواند به بهبود علائم گز گز دست کمک کند.
در نهایت، در صورت ادامه‌دار بودن یا شدت علائم، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است. این روش‌های خانگی می‌توانند به‌عنوان مکمل درمان‌های پزشکی مورداستفاده قرار گیرند.
جلوگیری از گز گز کردن دست
جلوگیری از گز گز کردن دست‌ها نیازمند اتخاذ راهکارهای پیشگیرانه و تغییرات سبک زندگی است. در اینجا به برخی از روش‌های مؤثر برای جلوگیری از گز گز دست اشاره می‌کنیم:
- حفظ وضعیت مناسب بدن: هنگام نشستن، از صندلی‌هایی با پشتی مناسب استفاده کنید و دست‌ها را در وضعیت راحت و غیرفشرده قرار دهید. هنگام خواب نیز از بالش‌هایی استفاده کنید که گردن، مچ‌ها و ستون فقرات را در وضعیت طبیعی و بدون فشار نگه دارند.
- استفاده از ابزارهای مناسب: استفاده از ابزارهای ارگونومیک می‌تواند کمک‌کننده باشد. در محل کار یا خانه، از ابزارها و تجهیزاتی استفاده کنید که برای استفاده طولانی‌مدت طراحی شده‌اند و فشار کمتری روی دست‌ها و مچ‌ها وارد می‌کنند. همچنین، استفاده از مچ‌بند یا اسپلینت هنگام انجام فعالیت‌های تکراری می‌تواند به کاهش فشار روی عصب‌ها کمک کند.
- تمرینات منظم: انجام تمرینات کششی و تقویتی برای دست‌ها و مچ‌ها به‌صورت منظم می‌تواند به حفظ سلامت عصب‌ها و عضلات کمک کند. همچنین، مهم است هنگام انجام کارهای تکراری، به طور منظم استراحت کنید و برای دست‌ها و مچ‌ها حرکات کششی مناسب انجام دهید.
- تغذیه مناسب: مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین‌های گروه B، به‌ویژه B12، و مواد معدنی مانند منیزیم و پتاسیم می‌تواند به سلامت عصب‌ها کمک کند. علاوه‌برآن، مصرف کافی آب برای حفظ هیدراتاسیون بدن و بهبود عملکرد عصب‌ها ضروری است.
- پیشگیری از آسیب‌ها: از انجام فعالیت‌هایی که نیاز به فشار زیاد روی دست‌ها دارند خودداری کنید یا آنها را به حداقل برسانید. حتماً در هنگام انجام فعالیت‌های پرخطر، از دستکش‌ها و محافظ‌های مناسب استفاده کنید تا خطر آسیب به عصب‌ها کاهش یابد.
- کنترل بیماری‌های زمینه‌ای: اگر مبتلا به دیابت هستید، کنترل سطح قند خون و پیروی از برنامه درمانی پزشک می‌تواند به جلوگیری از نوروپاتی کمک کند. همچنین، لازم است بیماری‌های مزمن خود مانند بیماری‌های کلیوی، کبدی، و خودایمنی را تحت‌نظر پزشک مدیریت کنید.
- ترک عادات ناسالم: ترک عادات ناسالم و مواد مضر نظیر سیگار و الکل، برای سلامت عصب‌ها اهمیت دارد. سیگارکشیدن می‌تواند به عروق خونی آسیب برساند و جریان خون به عصب‌ها را کاهش دهد. مصرف الکل نیز خطر آسیب به عصب‌ها را تشدید می‌کند.
با انجام این راهکارها می‌توانید از بروز گز گز دست پیشگیری کنید و سلامت عصب‌ها و دست‌ها را حفظ کنید. در صورت ادامه علائم یا وجود مشکلات جدی، مشاوره با پزشک ضروری است.