پروتز

پروتز در ارتوپدی فنی به معنای شبیه سازی یا جایگزینی یک عضو یا قسمتی از بدن است که به علت نقص و یا از دست رفتن آن عضو، به شخص مورد نظر کمک می‌کند. پروتز ها می‌توانند مربوط به قسمت های مختلف بدن مانند پستان، لب، دندان، پا، دست و … باشند. هدف از استفاده از پروتزها بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا به نقص و یا از دست رفتن این قسمت ها است. این پروتزها ممکن است طبیعی به ظاهر باشند و یا تا حدی تحت تأثیر از اختراعات و پیشرفت های مهندسی و تکنولوژی تولید شود. برای دریافت یک پروتز مناسب، فرد باید با تخصص‌ها و فرایندهای درستی از جمله تولید پروتزها و سازگاری با بدن آشنا شود.

تاریخچه پروتز

پروتز به معنای جایگزین کردن یا تکمیل یک قسمت یا عضو بدن است. استفاده از پروتز در طول تاریخ به منظور تسهیل و بهبود زندگی افراد با نقص‌های جسمی رایج بوده است.
استفاده از پروتز به دوران باستان برمی‌گردد، زمانی که انسان‌های با عضو‌های جسمی نقص مواجه می‌شدند. در طول سالیان زیادی، توسعه و نوآوری در زمینه پروتزها صورت گرفته است.
در قرن یازدهم، پروتزهای چوبی در اروپا استفاده می‌شدند. این پروتزها عمدتاً برای افراد با نقص بینی یا گوش استفاده می‌شدند.
در قرن سیزدهم، اولین پروتز فلزی توسط ایتالیایی به نام امبریولیو لازارونی ساخته شد. این پروتز فلزی برای جایگزینی عضو
بریده شده از قسمت بالای پا استفاده می‌شد.
در قرن هفدهم، فن آوری پروتز به خصوص برای گریبان شانه و بهبود راه رفتن توسعه یافت. پروتزهای چوبی فنلاندی و پروتزهای فلزی در انگلستان طراحی و ساخته شدند.
در قرن نوزدهم، پروتزهای نسبتاً پیشرفته تری بر اساس استفاده از الاستیک و مواد استاتیک طراحی شدند. از آن زمان به بعد، علم پروتز بهینه‌تر شده و برای تولید پروتزها از طریق فن آوری های پیشرفته استفاده شد.
در سال ۱۹۶۰، اولین پروتز مصنوعی قلب با استفاده از فن آوری های پیشرفته طراحی و ساخته شد. از آن زمان به بعد، رشد و پیشرفت در زمینه پروتزها ادامه یافته و باعث بهبود کیفیت زندگی افراد با نقص‌های جسمی شده است.

انواع پروتز اندام مصنوعی

انواع پروتز اندام مصنوعی عبارتند از:

پروتزهای اندام فوقانی:

شامل پروتزهای دست و بازو می شود که برای افرادی که بر اثر عوامل مختلفی از جمله تصادفات، بیماری ها، تغییرات سنی و… اندام فوقانی خود را از دست داده اند، طراحی شده است.

پروتزهای اندام تحتانی:

شامل پروتزهای پا و ساق می شود که برای افرادی که بر اثر عواملی مانند تصادفات، بیماری ها، تغییرات سنی و… اندام تحتانی خود را از دست داده اند، ساخته می شود.

پروتزهای اندام چشم:

این نوع پروتزها برای افرادی است که به دلیل بیماری هایی مانند انفجار چشم، تصادفات، عمل جراحی چشم و… چشم های خود را از دست داده اند. این پروتزها معمولاً با استفاده از سیلیکون ساخته می شوند.

پروتزهای اندام گوش:

این دسته از پروتزها برای افرادی است که به دلیل بیماری ها مانند عفونت، تصادفات، تورم و… بخشی از گوش خود را از دست داده اند. این نوع پروتزها معمولاً از موادی مانند پلاستیک و سیلیکون ساخته می شوند.

پروتزهای اندام صورت:

این دسته از پروتزها برای افرادی است که به دلیل عوامل مانند سوختگی ها، جراحی ها و… بخشی از صورت خود را از دست داده اند. این نوع پروتزها معمولاً با استفاده از سیلیکون ساخته می شوند.

پروتزهای اندام قلب و عروق:

این نوع پروتزها برای افرادی است که به دلیل بیماری های قلبی و عروقی نیاز به جایگزینی بخشی از قلب و عروق خود دارند. این پروتزها به طور معمول به صورت جراحی کامل قلب و عروق درون بدن قرار می گیرند.

پروتز های زیبایی:

پروتز های زیبایی به تجهیزات و وسایلی اطلاق می‌شود که در جهت افزایش زیبایی و ظاهر طبیعی برخی از قسمت‌های بدن در افراد استفاده می‌شود. این پروتز ها می‌تواند شامل موهای مصنوعی، پروتز سینه، پروتز کمر، پروتز ساق و دیگر قسمت‌های بدن باشد. هدف از استفاده از پروتز های زیبایی، احساس رضایتمندی و افزایش اعتماد به نفس در افراد است.

نحوه عملکرد پروتز ها

پروتز ها عمدتاً به دو روش عملکرد دارند: مکانیکی و برقی.

۱. عملکرد مکانیکی:

در این روش، پروتز با استفاده از قطعات مکانیکی و سیستم‌های فشاری و کششی کار می‌کند. مثلاً، در پروتز پای مصنوعی، ساق و قسمت پای پروتزی به طور معمول با استفاده از پیچ و مهره یا صفحات فشرده شده در هم نگه داشته می‌شوند. با قرار دادن وزن و فشار بر روی پایه پروتزی، پروتز کمربند می‌کند و برای حمله و انعقاد استفاده می‌شود.

۲. عملکرد برقی:

پروتز‌های برقی با استفاده از سیستم‌های الکتریکی و مغناطیسی کار می‌کنند. مثلاً، پروتز گوشتی که در گوش تازه مخصوص ناظم‌های جدول مغناطیسی کار می‌کند. این مغناطیس‌ها به مغز امواج الکتریکی را ایجاد می‌کنند و به قسمت ضروری گوشی پروتز ارسال می‌شود که از طریق آن تشخیص می‌دهد که چه نوع صداها را باید به مغز انتقال دهد.

علاوه بر این، برخی پروتز‌ها همچنین می‌توانند از ویژگی‌های هوشمند و نرم‌افزارهای کامپیوتری استفاده کنند. به عنوان مثال، پروتز های رباتیک می توانند به طور خودکار و در پاسخ به تشخیص‌های سنسورها مانند فشار، دما و حرکت عمل کنند. همچنین، پروتزهای هوشمند میتوانند به طور خودکار و در پاسخ به استفاده کننده تغییر کنند. مثلاً، پروتزهای هوشمند برای ممتنع شدن ارائه و پایداری بیشتر می توانند عرض و طول و یا فشار را تغییر دهند.

پروتز برای چه کسانی مناسب است؟

پروتز برای افرادی است که نیاز به جبران یا تقویت بخش‌هایی از بدن دارند، مانند:

۱. افرادی که بخشی از بدنشان به علت بیماری، تصادف یا ضایعات جسمانی از دست رفته است، مانند افرادی که به علت سرطان بهتر است جراحی پستان را انجام دهند و نیاز به پروتز پستان دارند.
۲. افرادی که به علت نقص تولید یا عدم وجود عضو در بدن خود، پروتزها برای جبران این عیب و حفظ عملکرد بدن استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، افرادی که به علت نقص فیزیولوژیکی نمی توانند دست یا پا اپتیکال فیبر را استفاده کنند و در نتیجه، نیاز به پروتز دست یا پا دارند.
۳. افرادی که برای بهبود عملکرد بدن خود، نیاز به استفاده از پروتز دارند. به عنوان مثال، ورزشکارانی که پروتزها به آنها کمک می‌کنند تا عملکرد بدن خود را در حین ورزش بهبود دهند.
۴. افرادی که به علت عارضه جسمانی، نیاز به پشتیبانی بدن دارند، مانند افرادی که در نتیجه ضعف عضلات با کمک پروتزها قادر به پشتیبانی جسمانی بهتر هستند.

مراقبت های قبل از جراحی پروتز

مراقبت های قبل از جراحی پروتز عبارتند از:

مشاوره با پزشک متخصص:

قبل از جراحی، باید مشاوره کامل و دقیق با پزشک متخصص داشته باشید. او به شما توضیح می دهد که چگونه در فرآیند پروتز کمک می کند و چگونه می تواند به زندگی روزمره شما کمک کند.

آزمایش های قبل از جراحی:

پزشک ممکن است شما را برای انجام آزمایشات قبل از جراحی ارجاع دهد. این آزمایشات ممکن است شامل آزمایش خون، اکوکاردیوگرافی، عکس برداری توموگرافی کامپیوتری و سایر تست های تشخیصی باشد.

تهیه لوازم و آماده سازی خانه:

قبل از جراحی، باید لوازم و امکاناتی مانند پد پروتزی، پوشاک مربوطه و دستگاه های پشتیبانی را تهیه کنید. همچنین، خانه خود را طوری آماده سازی کنید که بعد از جراحی به راحتی در آن زندگی کنید.

آموزش برای مراقبت پس از جراحی:

قبل از جراحی، باید از پزشک بخواهید که به شما نشان دهد که چگونه پس از عمل جراحی برای مراقبت از پروتز واژنی یا سینه اقدام کنید. همچنین باید از پزشک راهنمایی در مورد تمرینات فیزیکی و حرکات استراحت نمایید.

پیش‌فرض برای جامعه:

اگر پروتز شما به دلیل بیماری مثل سرطان است، شما ممکن است در دسترس گرفتن پشتیبانی جامعه و منابع موجود برای افرادی که با تجربه مشابه هستند نیازمند باشید. قبل از جراحی، از پزشک خود در مورد منابع جامعه در دسترس برای شما درخواست کنید.

مراقبت های بعد از جراحی پروتز

مراقبت های بعد از جراحی پروتز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

تغییرات در دیتابیس جراحی:

پس از جراحی پروتز، بیمار ممکن است نیاز به تغییرات در دیتابیس خود داشته باشد. این تغییرات ممکن است شامل شیوه قرارگیری پروتز، نوع پروتز (سیلیکون یا مخلوط)، اندازه و شکل پروتز و موارد دیگر باشد. برای این منظور، ارتباط با جراح و مشاوره از او بسیار مفید است.

مراقبت در محل جراحی:

تا زمانی که شکاف های جراحی به طور کامل بهبود نیافته اند، باید مراقبت ویژه ای بر روی محل جراحی اعمال شود. این شامل تمیز کردن محل جراحی با آب و صابون بر اساس دستورات پزشک، استفاده از ضربان سنج برای اندازه گیری جریان خون به منظور رصد هر گونه عفونت و استفاده از پانسمان گذاری است.

استفاده از لباس های پشتیبانی:

برخی بیماران بعد از جراحی پروتز توصیه می شوند تا از لباس های پشتیبانی استفاده کنند. این لباس ها ممکن است شامل لباس نواری و سینی های پروتز باشند. این لباس ها می توانند پشتیبانی لازم را در حفظ پروتز و جاذبه بیشتر به آنها ارائه دهند.

مراقبت های مرتبط با ترومبوز:

برخی بیماران بعد از جراحی پروتز علائم ترومبوز (خونریزی زمینه ای خون در پاها) تجربه می کنند. در این موارد، توصیه می شود تا بیماران از استفاده از جوراب های پشتیبانی یا ضماده های قابل تنفس استفاده کنند و از حرکات متعدد طولانی در جایی نشین نیز پرهیز کنند.

استفاده از محصولات حمایتی:

برای بازگشت به سرعت عادی، استفاده از محصولات پشتیبانی مانند هازارد برای شکستن دستگیره ها یا محکم کردن پیچ های پروتز می تواند مفید باشد. همچنین، استفاده از محصولات حمایتی می تواند متورم ، درد و تورم را کاهش دهد.

توصیه می شود تمامی مراحل مراقبت پس از جراحی پروتز توسط پزشک و فیزیوتراپیست پیش از وقوع جراحی برنامه ریزی شوند تا بیمار به طور صحیح و مطمئن تر درمان شود.