راهنمای کامل انواع پروتز شانه: از آشنایی تا جراحی و مراقبت های پس از عمل
شانه یکی از پیچیده‌ترین و حساس‌ترین مفاصل بدن انسان است که نقش کلیدی در حرکت‌های مختلف دست‌ها و بالاتنه دارد. با این حال، در برخی موارد به دلیل آسیب‌های شدید، سایش مفصل، یا بیماری‌هایی مانند آرتروز، ممکن است نیاز به جراحی تعویض مفصل شانه با استفاده از پروتز شانه وجود داشته باشد. در این مقاله، به بررسی “انواع پروتز شانه”، جراحی‌های مربوط به آن، متریال و مشخصات پروتزها و عوارض جانبی این جراحی خواهیم پرداخت. هدف این مقاله ارائه‌ی اطلاعات جامع و به روز در مورد این روش‌های درمانی است.
آشنایی با پروتز شانه
پروتز شانه به قطعات مصنوعی گفته می‌شود که برای جایگزینی مفصل آسیب‌دیده یا تخریب‌شده شانه استفاده می‌شوند. این پروتزها به منظور بازگرداندن حرکت طبیعی شانه و کاهش درد شدید طراحی شده‌اند. پروتز شانه به افرادی که از مشکلات شدید مفصلی رنج می‌برند کمک می‌کند تا کیفیت زندگی خود را بهبود بخشند و از حرکت و کارکرد طبیعی بازوها لذت ببرند.
انواع پروتز شانه
انواع پروتز شانه بسته به نوع آسیب و نیازهای بیمار متفاوت است. این پروتزها با هدف بهبود عملکرد شانه و کاهش درد طراحی شده‌اند. در ادامه به بررسی دقیق‌تر انواع پروتز شانه می‌پردازیم:
پروتز شانه کامل آناتومیک (Anatomic Total Shoulder Replacement)
این نوع از پروتز شانه برای بیمارانی مناسب است که هر دو بخش مفصل شانه، یعنی کاسه و توپی، آسیب دیده‌اند. در این روش، هر دو بخش با قطعات مصنوعی جایگزین می‌شوند. پروتز شانه کامل آناتومیک به بیمار کمک می‌کند تا حرکت طبیعی شانه را بازیابد و درد ناشی از آسیب را کاهش دهد. این نوع پروتز برای بیمارانی که دچار تخریب گسترده مفصل شانه هستند بسیار مناسب است.
پروتز شانه جزئی یا همی آرتروپلاستی (Hemiarthroplasty)
در این نوع از انواع پروتز شانه، تنها بخش توپی شانه جایگزین می‌شود و کاسه مفصل سالم باقی می‌ماند. پروتز شانه جزئی برای بیمارانی مناسب است که فقط بخش کوچکی از مفصل شانه آن‌ها آسیب دیده است. این نوع جراحی می‌تواند زمان بهبودی کوتاه‌تری داشته باشد و بیمار سریع‌تر به فعالیت‌های روزانه خود بازگردد.
پروتز شانه معکوس (Reverse Total Shoulder Replacement)
این پروتز برای بیمارانی طراحی شده که دچار آسیب شدید در عضلات کاف روتاتور هستند. در این روش، جای توپی و کاسه مفصل شانه برعکس می‌شود تا به بیمار امکان حرکت بهتری داده شود. پروتز شانه معکوس برای بیمارانی که از ضعف عضلانی شدید در ناحیه شانه رنج می‌برند، انتخابی بسیار موثر است.
پروتز شانه موبایل (Mobile Bearing Shoulder Prosthesis)
این نوع پروتز شانه به بیمار اجازه می‌دهد تا حرکات طبیعی‌تری را در شانه انجام دهد. طراحی سطح متحرک این نوع پروتز شانه باعث کاهش سایش مفصل و افزایش طول عمر پروتز می‌شود. این نوع پروتز بیشتر برای بیمارانی استفاده می‌شود که به دنبال حرکات پیچیده‌تر و روان‌تر در شانه خود هستند.
پروتز شانه سفارشی سازی شده
این نوع از پروتز شانه به طور خاص برای بیمارانی که نیازهای خاصی دارند، مانند تغییرات استخوانی یا بیماری‌های نادر، طراحی می‌شود. این پروتزها با توجه به تصاویر سه‌بعدی شانه بیمار ساخته می‌شوند و دقیقاً با وضعیت آن‌ها سازگار می‌شوند. پروتز شانه سفارشی می‌تواند نتایج بهتری را برای بیمارانی که به جراحی‌های پیچیده نیاز دارند فراهم کند.
مواد سازنده و ویژگی های مختلف انواع پروتز شانه
انواع پروتز شانه از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و مزایای خاص خود هستند. این مواد باید استحکام و دوام بالایی داشته باشند تا بتوانند فشارهای ناشی از حرکت شانه را تحمل کنند. برخی از مهم‌ترین مواد مورد استفاده در انواع پروتز شانه عبارتند از:
تیتانیوم
یکی از متریال‌های رایج در ساخت پروتز شانه، تیتانیوم است که به دلیل سبک بودن و استحکام بالا به طور گسترده در پروتزها استفاده می‌شود. این ماده باعث کاهش وزن پروتز می‌شود و در عین حال مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد.
پلی اتیلن
پلی اتیلن یک پلاستیک قوی و بادوام است که به عنوان یکی از اجزای مهم در انواع پروتز شانه استفاده می‌شود. این ماده به دلیل کاهش سایش و ایجاد سطحی صاف، طول عمر پروتز را افزایش می‌دهد.
کبالت کروم
این آلیاژ فلزی به دلیل مقاومت بالای خود در برابر سایش و فشار، در برخی از انواع پروتز شانه به کار می‌رود. کبالت-کروم همچنین دارای مقاومت عالی در برابر خوردگی است و برای استفاده در بخش‌های حساس پروتز مناسب است.
جراحی تعویض مفصل شانه
جراحی تعویض مفصل شانه یک فرایند پیچیده است که نیاز به تخصص و دقت بالا دارد. این جراحی به طور معمول زمانی توصیه می‌شود که آسیب مفصل به حدی برسد که دیگر روش‌های درمانی قادر به کاهش درد و بازیابی عملکرد شانه نباشند. جراحان با برداشتن قسمت‌های آسیب‌دیده مفصل و جایگزین کردن آن‌ها با انواع پروتز شانه، سعی می‌کنند حرکت طبیعی و بدون درد را به بیمار بازگردانند.
جراحی تعویض مفصل شانه ممکن است به شکل جزئی یا کامل انجام شود. انتخاب نوع جراحی به شرایط بیمار و شدت آسیب مفصل بستگی دارد.
پروتز شانه چگونه انجام می شود؟
مراحل انجام پروتز شانه به این صورت است که ابتدا بیمار تحت بیهوشی عمومی یا موضعی قرار می‌گیرد. سپس جراح با باز کردن مفصل شانه و بررسی دقیق آسیب‌ها، تصمیم به برداشتن قطعات تخریب‌شده مفصل و جایگزین کردن آن‌ها با انواع پروتز شانه می‌گیرد.
این مراحل به شرح زیر انجام می‌شود:
- باز کردن مفصل شانه و دسترسی به استخوان‌ها و غضروف‌های آسیب‌دیده.
- حذف بخش‌های آسیب‌دیده‌ی استخوان و غضروف.
- جایگزینی قطعات تخریب‌شده با پروتز شانه مناسب.
- تثبیت پروتز در محل با استفاده از پیچ‌ها و دیگر روش‌های اتصال.
- بستن محل جراحی و مراقبت‌های پس از عمل.
- پس از جراحی، بیمار باید تحت نظر پزشک و فیزیوتراپ برای بازیابی حرکت و جلوگیری از عوارض جانبی قرار گیرد.
عوارض انواع پروتز شانه
همانند هر جراحی دیگری، تعویض مفصل شانه با استفاده از انواع پروتز شانه ممکن است با عوارضی همراه باشد. برخی از این عوارض شامل موارد زیر است:
عفونت: عفونت در محل جراحی یکی از عوارض شایع است که می‌تواند منجر به نیاز به جراحی مجدد شود.
دررفتگی پروتز: در برخی موارد، ممکن است پروتز شانه از جای خود خارج شود و نیاز به تصحیح داشته باشد.
سفتی و محدودیت حرکت: برخی از بیماران ممکن است پس از جراحی دچار سفتی مفصل و محدودیت حرکت شوند که نیاز به تمرینات فیزیوتراپی دارد.
فرسایش پروتز: با گذشت زمان، پروتز شانه ممکن است فرسایش پیدا کند و نیاز به تعویض مجدد داشته باشد.
انتخاب درست نوع پروتز و توجه به مراقبت‌های پس از جراحی می‌تواند به کاهش این عوارض کمک کند. برای دریافت مشاوره تخصصی و اطلاع از بهترین روش‌های درمانی و انواع پروتز شانه، با کلینیک ارتوپدی فنی رجبی راد در ارتباط باشید. تیم ما آماده ارائه خدمات تخصصی و بهبود کیفیت زندگی شماست.
سوالات متداول
چه زمانی نیاز به تعویض مفصل شانه با استفاده از پروتز وجود دارد؟
زمانی که بیمار دچار درد شدید و محدودیت حرکت در شانه شود که با روش‌های غیر جراحی قابل درمان نباشد، ممکن است جراحی تعویض مفصل شانه با استفاده از پروتز توصیه شود.
آیا انواع پروتز شانه نیاز به تعویض مجدد دارند؟
بله، با گذشت زمان و استفاده مکرر از پروتز، ممکن است نیاز به تعویض مجدد آن‌ها وجود داشته باشد. این بستگی به کیفیت پروتز، وضعیت بیمار و نحوه مراقبت پس از جراحی دارد.
