ستون فقرات یکی از مهم‌ترین ساختارهای بدن انسان است که نقش کلیدی در حفظ تعادل، حرکت و حمایت از بدن دارد. گاهی اوقات، به دلایل مختلف از جمله بیماری‌های دژنراتیو، آسیب‌های ورزشی یا تصادفات، این ناحیه از بدن آسیب می‌بیند و به درمان‌های پیچیده‌تری نیاز پیدا می‌کند. یکی از این درمان‌ها استفاده از پروتز ستون فقرات است. این مقاله به بررسی جامع موضوع “پروتز ستون فقرات چیست” و مباحث مرتبط با آن، از جمله انواع، جنس، مراحل جراحی و مراقبت‌های بعد از آن می‌پردازد. همچنین خطرها و عوارض جراحی پروتز ستون فقرات و هزینه‌های مرتبط با این نوع جراحی را مورد بحث قرار می‌دهیم.
پروتز ستون فقرات چیست؟
پروتز ستون فقرات نوعی دستگاه یا قطعه مصنوعی است که به منظور جایگزینی یا حمایت از قسمت‌های آسیب‌دیده ستون فقرات به کار می‌رود. این پروتزها می‌توانند در قالب دیسک‌های مصنوعی، پیچ‌ها و صفحات فلزی یا میله‌های نگهدارنده باشند که هدف از استفاده از آن‌ها بهبود عملکرد ستون فقرات، کاهش درد و جلوگیری از آسیب بیشتر است. زمانی که درمان‌های غیر جراحی مؤثر واقع نمی‌شوند، جراحان اغلب از پروتز ستون فقرات برای تثبیت یا جایگزینی بخش‌های آسیب‌دیده استفاده می‌کنند.
انواع پروتز ستون فقرات
انواع مختلفی از پروتز ستون فقرات وجود دارد که هر یک بسته به نوع آسیب و نیازهای بیمار طراحی شده‌اند. برخی از انواع پروتز ستون فقرات شامل موارد زیر می‌باشند:
پروتز دیسک مصنوعی
این نوع پروتز برای جایگزینی دیسک‌های آسیب‌دیده بین مهره‌ها به کار می‌رود. پروتز دیسک مصنوعی به حفظ حرکت طبیعی ستون فقرات کمک می‌کند و به‌ویژه در قسمت‌های گردن و کمر کاربرد دارد.
پیچ ها و صفحات نگهدارنده
این نوع پروتز ستون فقرات برای تثبیت و نگهداری مهره‌ها به کار می‌رود. به طور معمول در شرایطی که نیاز به ثابت نگه‌داشتن مهره‌ها وجود دارد، از این نوع پروتز استفاده می‌شود.
میله های فلزی
این نوع پروتز برای ثابت نگه داشتن چندین مهره در طول ستون فقرات به کار می‌رود. به طور معمول در جراحی‌هایی که نیاز به تثبیت طولانی‌مدت مهره‌ها دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مهره های مصنوعی
در برخی موارد که مهره‌های ستون فقرات به‌طور کامل آسیب دیده‌اند، ممکن است نیاز به جایگزینی کل مهره با یک مهره مصنوعی باشد.
جنس پروتز ستون فقرات چیست
پروتزهای ستون فقرات از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که باید دارای ویژگی‌های خاصی از جمله استحکام بالا و سازگاری با بدن باشند. برخی از رایج‌ترین مواد مورد استفاده در پروتز ستون فقرات عبارتند از:
تیتانیوم
تیتانیوم یکی از اصلی‌ترین موادی است که در ساخت پروتزهای ستون فقرات به کار می‌رود. این فلز به دلیل سبک بودن، مقاومت بالا و عدم واکنش با بدن، برای جراحی‌های ستون فقرات ایده‌آل است.
پلی اتیلن
پلی‌اتیلن یک پلاستیک قوی و با دوام است که در دیسک‌های مصنوعی استفاده می‌شود. این ماده به دلیل کاهش سایش و مقاومت در برابر فشار مکانیکی، کاربرد گسترده‌ای در پروتز دیسک دارد.
آلیاژ های کبالت کروم
این آلیاژ فلزی به دلیل استحکام بالا و مقاومت در برابر خوردگی، در برخی از پروتزهای ستون فقرات به کار می‌رود.
چه افرادی به پروتز ستون فقرات نیاز دارند؟
استفاده از پروتز ستون فقرات برای افرادی مناسب است که دچار مشکلات شدید ستون فقرات هستند و درمان‌های غیرجراحی برایشان مؤثر نبوده است. این مشکلات ممکن است شامل موارد زیر باشند:
بیماری های دژنراتیو دیسک
این نوع بیماری باعث تخریب تدریجی دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود و ممکن است به جراحی و پروتز ستون فقرات نیاز داشته باشد.
شکستگی مهره ها
در برخی از موارد شکستگی‌های شدید مهره، به جایگزینی مهره‌ها یا تثبیت آن‌ها با پروتز نیاز است.
فتق دیسک شدید
فتق دیسک که به اعصاب نخاعی فشار وارد می‌کند، ممکن است با استفاده از پروتز دیسک مصنوعی درمان شود.
آسیب های ورزشی یا تصادف
افراد آسیب‌دیده در حوادث ورزشی یا تصادف‌های شدید که دچار آسیب‌های شدید ستون فقرات شده‌اند، ممکن است نیاز به پروتز ستون فقرات داشته باشند.
آمادگی‌های لازم قبل از جراحی پروتز ستون فقرات
آمادگی قبل از جراحی پروتز ستون فقرات شامل مراحل مختلفی است. این مراحل به بیمار کمک می‌کند تا بهترین نتیجه ممکن را از جراحی دریافت کند. برخی از این مراحل شامل:
- ارزیابی دقیق پزشکی: پزشک متخصص با انجام آزمایش‌ها و تصویر‌برداری‌های مختلف وضعیت ستون فقرات بیمار را ارزیابی می‌کند.
- آمادگی روانی: بیمار باید از نظر روحی برای جراحی آماده باشد. مشاوره با پزشک در این مرحله می‌تواند کمک‌کننده باشد.
- کنترل بیماری‌های مزمن: در صورت وجود بیماری‌های مزمن مانند دیابت یا فشار خون بالا، قبل از جراحی باید این بیماری‌ها به خوبی کنترل شوند.
- ترک سیگار: بیمارانی که سیگار مصرف می‌کنند، باید حداقل چند هفته قبل از جراحی آن را ترک کنند، زیرا سیگار می‌تواند بهبود زخم‌ها را به تأخیر بیندازد.
مراحل جراحی پروتز ستون فقرات
جراحی پروتز ستون فقرات یک فرآیند پیچیده است که بسته به نوع آسیب و پروتز مورد استفاده ممکن است متفاوت باشد. این جراحی به‌طور کلی شامل چندین مرحله کلیدی است که هر کدام نقش مهمی در موفقیت جراحی و بهبود نتیجه نهایی دارند. در ادامه، مراحل دقیق و فرآیند جراحی پروتز ستون فقرات را به تفصیل شرح می‌دهیم:
بیهوشی بیمار
اما اولین قدم در جراحی پروتز ستون فقرات چیست؟ به طور معمول این جراحی تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود. این به این معناست که بیمار در طول عمل در خواب کامل خواهد بود و هیچ دردی احساس نخواهد کرد. قبل از بیهوشی، تیم بیهوشی وضعیت بیمار را ارزیابی می‌کند تا مطمئن شود که شرایط پزشکی او مناسب برای بیهوشی عمومی است. این ارزیابی شامل بررسی تاریخچه پزشکی بیمار، آزمایش‌های خون و دیگر آزمایشات لازم برای تعیین ایمنی بیهوشی میباشد.
برش در ناحیه آسیب دیده
پس از بیهوشی کامل بیمار، جراح برش‌هایی در ناحیه آسیب‌دیده از ستون فقرات ایجاد می‌کند تا به بخش‌های داخلی ستون فقرات دسترسی پیدا کند. نوع برش به محل و اندازه آسیب بستگی دارد. در برخی موارد، جراح ممکن است از برش‌های کوچک و روش‌های جراحی کم‌تهاجمی استفاده کند، که به کاهش زمان بهبودی و درد بعد از عمل کمک می‌کند. در سایر موارد، برش‌های بزرگ‌تر برای دسترسی بهتر به ناحیه آسیب‌دیده مورد نیاز است.
قرار دادن پروتز
در این مرحله، جراح پروتز مناسب را در محل آسیب‌دیده قرار می‌دهد. نوع پروتز بسته به نوع آسیب و نیاز بیمار می‌تواند شامل دیسک مصنوعی، مهره‌های مصنوعی، پیچ‌ها و صفحات فلزی، یا میله‌های فلزی باشد. جراح پروتز را با دقت در جای خود قرار می‌دهد و آن را به طور محکم تثبیت می‌کند تا مطمئن شود که در طول زمان جابجا نمی‌شود و عملکرد بهینه‌ای خواهد داشت. این مرحله ممکن است شامل بررسی موقعیت پروتز با استفاده از تصاویر رادیوگرافی یا فلوروسکوپی در حین جراحی باشد تا اطمینان حاصل شود که پروتز در موقعیت صحیح قرار دارد.
بستن زخم
پس از قرار دادن پروتز و انجام تنظیمات نهایی، جراح برش‌های ایجاد شده را با دقت می‌بندد. این کار شامل لایه به لایه بستن با استفاده از بخیه‌ها، منگنه‌ها یا چسب‌های جراحی است. بسته شدن زخم باید به گونه‌ای انجام شود که خطر عفونت کاهش یابد و بهبود سریع‌تر صورت گیرد. در پایان جراحی، پزشک ممکن است از پانسمان‌های خاص برای محافظت از زخم استفاده کند و دستورالعمل‌های مراقبتی برای بیمار ارائه دهد.
مراقبت بعد از جراحی پروتز ستون فقرات چیست
مراقبت بعد از جراحی پروتز ستون فقرات برای بهبود سریع‌تر و جلوگیری از عوارض احتمالی بسیار مهم است. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر است:
- استراحت کافی: بیمار باید در دوره اولیه پس از جراحی به خوبی استراحت کند.
- فیزیوتراپی: پس از مدتی، فیزیوتراپی برای تقویت عضلات و بازیابی حرکت به بیمار توصیه می‌شود.
- مصرف داروهای تجویز شده: داروهای ضد درد و ضد التهاب باید طبق دستور پزشک مصرف شوند.
- مراقبت از زخم‌ها: زخم‌های جراحی باید به‌طور منظم بررسی و تمیز شوند تا از بروز عفونت جلوگیری شود.
خطر ها و عوارض جراحی پروتز ستون فقرات چیست
جراحی پروتز ستون فقرات نیز مانند هر عمل جراحی دیگر ممکن است با خطرات و عوارضی همراه باشد. برخی از این خطرها و عوارض شامل موارد زیر هستند:
- عفونت: یکی از شایع‌ترین عوارض جراحی پروتز ستون فقرات عفونت زخم است.
- خونریزی: خونریزی بیش از حد در طول یا بعد از جراحی ممکن است رخ دهد.
- آسیب به اعصاب: در برخی موارد نادر، ممکن است اعصاب مجاور ستون فقرات در حین جراحی آسیب ببینند.
- شکست پروتز: پروتزها در برخی موارد ممکن است دچار شکست یا جابجایی شوند که نیاز به جراحی مجدد دارد.
هزینه پروتز دیسک کمر و ستون فقرات
هزینه پروتز دیسک کمر و ستون فقرات به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل نوع پروتز، بیمارستان یا کلینیک مورد نظر، تخصص جراح و منطقه جغرافیایی است. برخی از پروتزهای پیشرفته‌تر ممکن است هزینه بالاتری داشته باشند. در نظر داشته باشید که هزینه جراحی نیز ممکن است شامل مواردی مانند فیزیوتراپی بعد از عمل و داروهای تجویز شده باشد.
سوالات متداول
پروتز ستون فقرات چه مدت دوام دارد؟
به طور معمول پروتزهای ستون فقرات بین ۱۰ تا ۲۰ سال دوام دارند، اما این مدت ممکن است بسته به نوع پروتز و سبک زندگی بیمار متفاوت باشد.
آیا همه بیماران می‌توانند از پروتز ستون فقرات استفاده کنند؟
خیر، استفاده از پروتز ستون فقرات برای همه مناسب نیست و پزشک باید با توجه به شرایط خاص بیمار تصمیم بگیرد.
