قوز پشتی یا کیفوز به قوز ستون فقرات می‌‌گویند. به طور طبیعی ستون فقرات در قسمت گردن، قسمت بالایی کمر و قسمت پایینی کمر دارای انحنا است. زمانی که این قوس بیش از حد باشد، فرد دچار کیفوز می‌شود. در صورتی فرد دچار کیفوز شود، معمولا شانه‌ها در این افراد به حد قابل توجهی گرد شده است. قوز کمر فشار زیادی به کمر وارد می‌کند و با فشاری که به شش‌ها می‌آورد، ممکن است نفس کشیدن را برای فرد دشوارتر می‌کند. بسته به نوع، سن، علت کیفوز و اثراتی که روی فرد گذاشته است، درمان آن متفاوت است.
انواع قوز پشتی یا کیفوز
کیفوز معمولا به دو صورت ساختاری و وضعیتی وجود دارد. در قوز کمر وضعیتی، حالت اندامی نامناسب در کمر را نشان می‌دهد و در کیفوز ساختاری معمولا ساختار ستون فقرات یا معلولیت‌های مادرزادی را شامل می‌شود، که با هم به بررسی هر کدام از انواع قوز پشتی می‌پردازیم:
- قوز وضعیتی
- قوز ساختاری
- قوز ساختاری اولیه
- قوز ساختاری ثانویه
قوز وضعیتی
به طور مثال در حال تایپ کردن، پشت میز کارتان هستید و در حالی که قوز کردید و با گردنی خم به صفحه خیره شده‌اید، همین الان تغییر حالت می‌دهید و صاف می‌نشینید. به طور کلی اگر بتوان قوز را با تغییر وضعیت و به مرور از بین برد، احتمالا قوز پشتی نوع وضعیتی است. در حالت نامناسب که قرار بگیرید، به مرور زمان قوز پشتی می‌شوید که احتمالا با انجام یک سری از حرکات اصلاحی بتوانید آن را درمان کنید.
قوز ساختاری
در نوع قوز پشتی یا کیفوز ساختاری، شما دیگر با تغییر وضعیت بدن نمی‌توانید آن را درمان کنید. در واقع در این نوع، با بدشکلی ستون فقرات همراه هستیم. قوز ساختاری، حالت گوشه دارتری دارد و با انحنای تیزی به نام گیبوس دیده می‌شود. در واقع تشخیص قوز کمر ساختاری با این برآمدگی مشخص می‌شود. قوز پشتی ساختاری در دو حالت قوز ساختاری اولیه و ثانویه وجود دارد.
قوز ساختاری اولیه
این نوع قوز معمولا پیامد ابتلا به عارضه‌ای دیگر نبوده و به دو صورت مادرزادی و شوئرمن وجود دارد.
قوز پشتی مادرزادی
در این حالت، کیفوز به صورت نقص در ستون فقرات خود را نمایان می‌کند. یعنی فرد مبتلا با وجود در ستون فقراتش متولد می‌شود. از آن جایی که ستون فقرات، کلیه و قلب همزمان باهم در هفته سوم تا هفتم بارداری رشد می‌کند در صورتی که فرد دچار ناراحتی قلبی ریوی شود حتما همراه با قوز پشتی مادرزادی است. در این حالت، ستون فقرات، با زاویه تیز رو به بیرون به تدریج نمایان می‌شود. قوز مادرزادی معمولا یا به علت تشکیل نشدن یک یا چند مهره، و یا تقسیم بندی نامناسب هنگام جدا شدن مهره‌های ستون فقرات پدید می‌آید. بعد از تولد، با تشخیص به موقع، می‌توان از رشد و پیشرفت این عارضه جلوگیری کرد.
قوز پشتی شوئرمن
این بیماری، یعنی قوز پشتی شوئرمن معمولا نوجوانان را مبتلا می‌کند و درحالی به وجود می‌آید که پشت مهره‌ها سرعت رشد بیشتری نسبت به جلوی مهره‌ها دارد. در این حالت به جای اینکه مهره حالت مربع باشد، مثلث شکل می‌شود. در این نوع کیفوز، ستون فقرات برآمدگی بیشتری دارد. کیفوز شوئرمن به دو حالت تشخیص داده می‌شود:
- در صورتی که برآمدگی ستون فقرات زاویه‌ای بیشتر از ۵۰ درجه باشد.
- در صورتی که سه مهره یا بیشتر با زاویه ۵ درجه حالت مثلثی داشته باشند.
قوز ساختاری ثانویه
معمولا به دلیل ابتلا به عارضه دیگر به وجود می‌آید و در ۴ حالت خود را نمایان می‌کند:
قوز پشتی دژنراتیو
در صورت ساییده شدن دیسک‌ها به هم، دیسک به سمت جلو خم می‌شود و به تدریج قوز ایجاد می‌شود. در صورتی که این بیماری همراه با درد باشد، معمولا فیزیوتراپی با داروهای ضد التهابی و تمرین‌هایی برای تقویت عضله مرکزی و پشت بدن آغاز می‌شود.
قوز پشتی عصبی عضلانی
زمانی این مشکل به وجود می‌آید که فرد مشکل عضلانی داشته باشد. در این شرایط بریس می‌تواند از پیشرفت قوز پشتی یا کیفوز جلوگیری کند.
قوز پشتی تغذیه‌ای
در همه سنین، در صورتی که دچار کمبود ویتامین به خصوص ویتامین D باشید، احتمال ابتلا به قوز پشتی تغذیه‌ای وجود دارد. در این شرایط، با تجویز مکمل، و جایگزینی رژیم درست می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد.
علائم بیماری قوز پشتی یا کیفوز
علائم قوز کمر یا کیفوز می‌تواند ناشی از مشکلات و بدفرمی‌های مرتبط به ستون فقرات باشد و در برخی موارد نیز در اثر آسیب دیدگی به وجود می‌آید، از جمله علائمی که ممکن است کیفوز یا گوژپشتی با خود به همراه داشته باشد عبارت‌اند از:
- کمر درد متوسط یا شدید
- احساس درد هنگام حرکت دادن کمر
- خستگی زیاد
- گرفتگی ستون فقرات
- جلو رفتن بیش از حد گردن
- درد در قفسه سینه و مشکلات تنفسی
- تفاوت در ارتفاع شانه‌ها
درمان کیفوز پشتی و پیشگیری از آن
برای درمان کیفوز پشتی و پیشگیری از آن یکی از بهترین کارهایی که می‌توانید انجام دهید، مستحکم نگه داشتن استخوانها است، برای این‌کار باید از موارد زیر استفاده کرد:
مصرف میزان کافی پروتئین
پروتئین را در وعده غذایی خود بالا ببرید. پروتئین می‌تواند به طرز مستقیمی توان ماهیچه و قدرت استخوانهایتان را بالا ببرد. نه فقط ورزشکاران بلکه افراد معمولی هم نیز باید مقدار مناسبی پروتئین را هر روز در وعده‌های غذایی خود مصرف کنند.
انجام تمرینات قدرتی
یکی از بهترین راه‌های افزایش قدرت استخوانها، وزنه زدن است. با توجه به وزن ، تمرین‌هایی مثل وزنه برداری، اسکات، پرس پا، فیله به تقویت عضلات کمر و بدن کمک می‌کند.
خم نشوید
در صورتی که به پوکی استخوان دارید، از کارهایی که باعث خم شدن ستون فقرات می‌شود خودداری کنید. این فعالیت‌ها، فشار زیادی به مهره شما وارد می‌کند. سعی کنید در هر موقعیتی از وضعیت بدن خود آگاه باشید.
آزمایش تراکم استخوان
آزمایش تراکم استخوان به خصوص برای افرادی که به بیماری‌هایی مثل ام اس مبتلا هستند، کمک می‌کند تا میزان تراکم استخوانهایتان را بفهمید. اسکنرهای غیرتهاجمی کمک می‌کند تا اندازه مواد معدنی موجود در استخوان را بدانید و با توجه به آن پزشک برایتان دستورات لازم را تجویز کند.
شما می‌توانید با مراجعه به مرکز تخصصی آرتروز و پروتز رجبی راد از نوع کیفوز خود مطلع شوید و فرآیند درمان خود را آغاز کنید.
سوالات متداول
- قوز پشتی یا کیفوز چیست؟
قوز پشتی یک حالت نادر است که بر اثر انحراف ظهر به عقب به وجود می‌آید، به‌طوری‌که ناحیه قسمت عقبی از آن فرسوده و متمایل به جلو به نظر می‌رسد.
- افراد با قوز پشتی چه علائم و عوارضی تجربه می‌کنند؟
افراد با قوز پشتی ممکن است به مشکلات مختلفی مانند درد شانه‌ها و گردن، سردرد، مشکلات تنفسی، فشار روی اعضای داخلی، ضعف استخوانها و مفاصل و غیره روبه‌رو شوند.
- آیا قوز پشتی قابل درمان است؟
بله، در بسیاری از موارد قوز پشتی قابل درمان است. درمان‌های مختلفی از جمله تمرینات ورزشی، فیزیوتراپی، استفاده از بلندگوی پشتی، آموزش‌های تصحیحی و در موارد شدید‌تر، جراحی وجود دارند.